W niezmienionym kształcie od 2012 roku w Polsce obowiązywał całkowity zakaz reklamy aptek ogólnodostępnych i punktów aptecznych, wynikający z art. 94a Prawa farmaceutycznego. Przepis ten był jednym z najbardziej restrykcyjnych w Europie i od lat budził kontrowersje zarówno wśród farmaceutów, jak i ekspertów prawa. Choć jego celem była ochrona zdrowia publicznego przed nieuczciwymi praktykami promocyjnymi, w praktyce prowadził on do poważnych ograniczeń w informowaniu pacjentów o dostępnych usługach.
Wyrok Trybunału i reakcja rządu
19 czerwca 2025 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że całkowity zakaz reklamy aptek narusza przepisy unijne, w tym art. 8 ust. 1 dyrektywy o handlu elektronicznym oraz zasady swobody świadczenia usług (art. 49 i 56 TFUE). Zdaniem TSUE środek ten był nieproporcjonalny i nadmiernie restrykcyjny. Otworzyło to drogę do koniecznej nowelizacji polskich regulacji.
W odpowiedzi Ministerstwo Zdrowia przygotowało projekt ustawy (UD291), którego głównym celem jest wdrożenie wyroku TSUE i dostosowanie prawa krajowego do standardów europejskich. Projekt zakłada uchylenie całkowitego zakazu oraz wprowadzenie nowych, bardziej elastycznych zasad prowadzenia reklamy.
Nowe zasady reklamy
Zmiany nie oznaczają pełnej dowolności w działaniach promocyjnych. Reklama aptek nadal będzie podlegać ograniczeniom – jej przekaz ma być neutralny, obiektywny i nie może zachęcać pacjentów do nieuzasadnionego zakupu leków czy korzystania z usług w sposób oderwany od rzeczywistych potrzeb zdrowotnych.
Nowe przepisy mają umożliwić m.in. informowanie o usługach farmaceutycznych, takich jak szczepienia czy pomiar ciśnienia, z poszanowaniem zasad etyki zawodu. Co ważne, reklama nie będzie mogła przybierać form agresywnej promocji sprzedaży, lecz raczej przekazu edukacyjno-informacyjnego.
Wyższe kary za nadużycia
Projekt przewiduje także trzykrotne podwyższenie maksymalnej wysokości kary pieniężnej za naruszenie przepisów dotyczących reklamy aptek. Ma to na celu zapewnienie skuteczności nowych regulacji i odstraszenie od ewentualnych nadużyć.
Co to oznacza dla pacjentów i rynku?
Zmiana prawa może przynieść korzyści pacjentom – łatwiejszy dostęp do informacji o usługach i możliwościach opieki farmaceutycznej. Jednocześnie eksperci podkreślają, że kluczowe będzie właściwe wyważenie interesów: z jednej strony zagwarantowanie pacjentom rzetelnej wiedzy, z drugiej – niedopuszczenie do komercjalizacji zdrowia i presji na nadmierną konsumpcję leków.
Nowelizacja Prawa farmaceutycznego to ważny krok w kierunku modernizacji regulacji, które przez ponad dekadę pozostawały w oderwaniu od realiów rynku i standardów unijnych. Jeżeli projekt zostanie przyjęty w planowanym terminie – IV kwartał 2025 roku – zakończy się era całkowitego zakazu reklamy aptek w Polsce, a na jej miejsce wejdą zupełnie nowe rozwiązania.
