Wejście w życie ustawy o jakości w opiece zdrowotnej przypomina dyrekcjom ośrodków medycznych związanych kontraktem z NFZ o konieczności systemowych rozwiązań podnoszących jakość świadczeń. Nie oznacza to automatycznie zmian, choć ich wprowadzenie może być konieczne w wyniku oceny dotychczasowych praktyk pod kątem wymogów ustawy. Jednak dopiero stwierdzone braki winny skutkować uzupełnieniem prowadzonej do tej pory dokumentacji lub nowymi rozwiązaniem organizacyjnymi.
Wejście w życie przepisów ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta z dnia 16 czerwca 2023r. ma konsekwencje dla funkcjonowania podmiotów leczniczych. Konieczny jest przegląd sposobu działania pod kątem jakościowych wymogów nałożonych ustawą na podmioty medyczne. Jednak Ustawa oznacza zmiany w dokumentacji i procedurach tylko dla jednostek, które do tej pory nie wypełniały jej wymogów. Niektóre z ośrodków medycznych realizowały przecież te same zalecenia już wcześniej i w ich przypadku wprowadzanie nowych rozwiązań formalnych czy organizacyjnych okaże się zbędne. Inaczej prezentuje się sytuacja tych podmiotów leczniczych, których rozwiązania organizacyjne nie wypełniają przepisów ustawy.
O obowiązku posiadania „wewnętrznego systemu, który składa się z zasad, procedur, metod oraz opisów stanowisk pracy, w celu zapobieżenia wystąpieniu zdarzeń niepożądanych” informuje art. 18 ust. 1. ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta.
Art. 18 cytujemy in extenso:
„1. Podmiot wykonujący działalność leczniczą w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zawartej z Funduszem na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach jest obowiązany do posiadania wewnętrznego systemu, który składa się z zasad, procedur, metod oraz opisów stanowisk pracy, w celu zapobieżenia wystąpieniu zdarzeń niepożądanych.
2. Prowadzenie wewnętrznego systemu przez podmiot wykonujący działalność leczniczą polega na wdrożeniu, utrzymaniu i usprawnianiu tego systemu na podstawie oceny jego skuteczności oraz wyników badań opinii i doświadczeń pacjentów.
3. Podmiot wykonujący działalność leczniczą w ramach wewnętrznego systemu:
1) wdraża rozwiązania służące identyfikacji ryzyka wystąpienia zdarzeń niepożądanych i zarządzaniu tym ryzykiem w ramach udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej;
2) identyfikuje obszary priorytetowe dla poprawy jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej;
3) określa kryteria i metody potrzebne do zapewnienia skutecznego nadzoru nad jakością i bezpieczeństwem udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej;
4) okresowo monitoruje i ocenia jakość i bezpieczeństwo udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej;
5) monitoruje zdarzenia niepożądane;
6) zapewnia dostęp do szkolenia służącego uzyskaniu i podnoszeniu kompetencji personelu w zakresie jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń;
7) prowadzi badania opinii i doświadczeń pacjentów na podstawie ankiety, o której mowa w art. 20 ust. 1.”
Podmiot leczniczy, który spełnia wymogi ustawy – nazwane w rozdziale 4 „standardami akredytacyjnymi” – może ubiegać się o akredytację. „Akredytacji udziela minister właściwy do spraw zdrowia na okres 4 lat w formie certyfikatu akredytacyjnego (…)”, o czym mówi rozdział 4 w punkcie 2 art. 21.
Zdaniem ustawodawcy zatem funkcjonowanie podmiotu leczniczego wymusza posiadanie spójnego, wewnętrznego „systemu zapobiegania zdarzeniom niepożądanym”. Procedury muszą uwzględniać w szczególności sposoby zapobiegania wypadkom. Naturalną okazją do omówienia sposobu działania w trudnych, stwarzających ryzyko, sytuacjach są odprawy personelu. Regularne odprawy i prowadzenie na bieżąco dokumentacji medycznej zwykle w wystarczającym stopniu spełnia wymóg „posiadania systemu zapobiegania zdarzeniom niepożądanym. Jednak należy tę dotychczasową, normalną praktykę zweryfikować pod kątem poszczególnych punktów art. 18 ustawy.
Ustawa o jakości w opiece medycznej ma na celu zapewnienie pacjentowi lepszej opieki oraz zapobieganie błędom i wypadkom. Wdrożenie zaleceń jakościowych wymaga nie tylko wprowadzenia nowych rozwiązań organizacyjnych w teorii, „na papierze”. Przede wszystkim chodzi o uświadomienie personelu co do przyjętego sposobu zapobiegania takim zdarzeniom, a właściwie o uzgodnienie przez kadrę zarządzającą jednostki z personelem medycznym, jakie rozwiązania należy przyjąć i utrwalanie tych rozwiązań w normalnej praktyce leczniczej.
