Opinia prywatna, jako materiał dowodowy

Opinia prywatna jest to wykonana na zlecenie strony procesowej opinia w granicach merytorycznych sporu sądowego. Opinie prywatne, co prawda nie stanowią dowodu w rozumieniu k.p.c., ale mogą być przydatnym narzędziem w rozmowach, co do ugody przedsądowej.

Nieodłącznym elementem współczesnego procesu sądowego jest opinia biegłego sądowego, która to stanowi dowód w procesie. Szczególny charakter opinii biegłego wynika, z tego, że przed wydaniem opinii:

1. musi być zaprzysiężony przez sąd, po czym zostaje wpisany na listę biegłych sądowych
2. jeżeli znajduje się już na liście biegłych sądowych, to został już zaprzysiężony
3. biegły powoływany jest na wniosek strony, ale za zgodą sądu

Te właśnie elementy charakterystyczne dla opinii biegłego odróżniają ją od opinii prywatnej, która dokonywana jest:

1. na zlecenie danej strony
2. bez zaprzysiężenia
3. przez podmiot spoza katalogu tj. zaakceptowanej przez sąd listy biegłych sądowych tylko przez podmiot prywatny powoływany przez stronę

W związku z tymi różnicami opinia prywatna przeważnie nie może być traktowana, jako dowód sensu stricto, ale spełnia jedną z dwóch możliwych funkcji:

1. może stanowić specjalistyczne i uszczegółowione uzasadnienie stanowiska strony,
2. może być traktowana, jako dokument prywatny i element materiału dowodowego.

Pierwszy wariant sprawia, że sąd powinien odnieść się w uzasadnieniu do opinii prywatnej, ale traktuje się ją, jako niezależny materiał dowodowy sensu stricto. Pozwala to stronie na wyrażenie swojego stanowiska, przez podmiot specjalistyczny w formie merytorycznej, co może mieć pozytywny wpływ na orzeczenie.

Drugi wariant funkcji opinii prywatnej jest mocniejszy w skutkach, ale także obarczony większym ryzykiem. Co prawda zgodnie z normami procesowymi oraz linią orzeczniczą – nie jest to dowód z opinii biegłego, ale forma takiego dowodu z opinii podmiotu specjalistycznego prywatnego przedziera się stopniowo przez linię orzeczniczą, ze względu na swoją wartość merytoryczną. Zastosowanie takiej funkcji opinii prywatnej w obecnym stanie prawnym jest o tyle ryzykowne, że:

1. Nie jest ona unormowana w sposób pełny w prawie procesowym, jako źródło materiału dowodowego (przynajmniej kontynentalnym, w systemie anglosaskim jest fundamentalną formą dowodową).
2. Istnieje spór w doktrynie co do opinii prywatnej medycznej, w kontekście dostępu do informacji szczególnie chronionych.
3. Niedookreślony prawnie jest charakter osoby sporządzającej opinię prywatną w procesie. Z jednej strony posiada ona pewne cechy biegłego sądowego (wydaje opinię specjalistyczną), ale jak już wiemy nie spełnia kryteriów formalnych dotyczących biegłego sądowego, a zatem taką osobę należałoby przywołać w charakterze świadka, który zamiast ponownie wygłaszać opinię (zawarta w dowodzie z opinii prywatnej) powinien zeznawać, jako ktoś z odpowiednim doświadczeniem zawodowym w danej kwestii.
4. Taki dowód często jest niedopuszczany przez sąd, a jeżeli zostaje już dopuszczony, to przeważnie może przemawiać tylko, za wnioskiem o powołanie biegłego sądowego.

Jak widać szanse na uznanie takiego dowodu za skuteczny są dosyć nikłe, a jeżeli taki dowód zostałby uznany za podstawę orzeczenia. To stanowiłoby to znaczące uchybienie formalne, które mogłoby stać się podstawą skargi procesowej.

Prywatna opinia medyczna, a proces cywilny i karny

Prywatna opinia medyczna jest rodzajem opinii prywatnej wypowiadającej się w kwestii zdrowia fizycznego oraz psychicznego osoby opiniowanej. Opiniujący jest podmiotem specjalistycznym, tutaj może być to lekarz specjalista w danej dziedzinie, psychiatra etc.

Prywatne opinie medyczne mogą być stosowane w najróżniejszych sprawach, w które dotyczą uszczerbku na zdrowiu fizycznym, psychicznym, czy zgonu. W zależności od rodzaju sprawy opinia będzie miała na celu wykazanie różnych faktów. Przykładowe typy spraw cywilnych oraz karnych, w których możemy wykorzystać opinię medyczną to między innymi:

1. Spór z ubezpieczycielem – czasem dokumentacja medyczna nie stanowi wystarczającego dowodu w postępowaniu przeciw ubezpieczycielowi, wtedy przydatna może okazać się opinia medyczna. Jest ona szczególnie użyteczna w tym wypadku, dlatego, że ubezpieczyciele przyznają odszkodowania proporcjonalnie do uszczerbku na zdrowiu, zatem w tej kwestii opinia prywatna jest niezwykle precyzyjna i staje się już normą w tego typu sprawach.
2. Sprawy medyczne – tj. postępowania cywilne o zadośćuczynienie za popełniony przez pracownika medycznego delikt, postępowania karne z udziałem pracownika medycznego, bądź postępowania dyscyplinarne – wewnątrzadministracyjne. W tych instancjach kluczowa jest opinia medyczna, gdyż daje opinię spoza sytuacji, bardzo precyzyjną w materii tych spraw. Należy zaznaczyć szczególną użyteczność w sprawach dyscyplinarnych, gdzie opinia pracownika medycznego spoza zakładu jest istotna dla obiektywnego ocenienia sprawy.
3. Sprawy spadkowe – prywatna opinia medyczna bywa także używana, w celu wykazania, że osoba, która sporządziła testament nie była do tego zdolna. Dowodem na taki stan rzeczy ma być opinia medyczna, która może wskazywać na; starszy wiek spadkodawcy, choroby, osłabienie pamięci, przyjmowane leki etc. Opinia medyczna służy tutaj podważeniu ważności testamentu.
4. Prywatne opinie medyczne sporządzane są także na potrzeby kancelarii adwokackich, a konkretniej na etapie przed wniesieniem sprawy do sądu w celu oceny ryzyka ponoszonego przy wniesieniu powództwa. Mogą także służyć przygotowaniu się na podważenie ekspertyzy biegłego sądowego.
5. Prywatne opinie medyczne przygotowywane na poczet spraw karnych na zlecenie prokuratury – taki typ prywatnej opinii medycznej ma merytorycznie wypowiedzieć się w kwestiach:

• Poczytalności
• Oceny zdolności do brania udziału w postępowaniu i zdolności do samodzielnej obrony
• Zdolności do odbywania kary pozbawienia wolności
• Oceny wiarygodności zeznań w aspekcie psychiatrycznym i psychologicznym
• Skutków zdrowotnych nieuzasadnionego pobytu w areszcie
• Oceny uszkodzeń ciała i rozstroju zdrowia
• Oceny prawidłowości postępowania lekarskiego

Jak widać prywatna opinia medyczna ma szerokie praktyczne zastosowanie i o ile nie jest jeszcze w pełni ugruntowana prawnie, to definitywnie dzięki swojej użyteczności w różnego rodzaju postępowaniach odnajduje zastosowanie w naszym systemie prawnym. Stosowanie jej przez instytucje państwowe, jak chociażby prokuratura pokazuje jej prawną i faktyczną relewantność.