Ustawa o lekarzu sądowym z dnia 15 czerwca 2007 r. od wprowadzenia budziła istotne wątpliwości. Po raz kolejny Naczelna Rada Lekarska zajęła stanowisko w przedmiocie tej ustawy, tym razem popierając działania Naczelnej Rady Adwokackiej zmierzające do jej uchylenia. Środowisko prawnicze i medyczne w przedmiocie ustawy o lekarzu sądowym mówi jednym głosem – istnieje konieczność pilnych i kompleksowych zmian.

Lekarzem sadowym w brzmieniu ustawy jest lekarz, z którym prezes sądu okręgowego zawarł umowę o wykonywanie czynności lekarza sądowego. Zadaniem lekarza sądowego jest wystawianie zaświadczeń w przedmiocie możliwości stawiennictwa na wezwanie uprawnionego organu.

Jest to zadanie bardzo istotne z punktu widzenia sprawności procesu. Jednak już od wprowadzenia ustawy Naczelna Rada Lekarska informowała o możliwości wystąpienia problemów w zakresie prawidłowego obsadzenia funkcji. W wielu okręgach ilość lekarzy jest niewystarczająca. Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest brak możliwości zapewnienia obywatelom realnej szansy na uzyskanie stosownych zaświadczeń i w konsekwencji ryzyko wystąpienia negatywnych decyzji procesowych. Istnieją bowiem okręgi, gdzie nie ma żadnego lekarza sądowego zdolnego do wystawienia stosownego zaświadczenia. Sytuacja ulega również gwałtownemu pogorszeniu bowiem w przeciągu roku liczba lekarzy sądowych spadła z 222 do 194.

Funkcja lekarza sądowego jest nieatrakcyjna z kilku powodów. Pierwszym z nich jest brak waloryzacji wynagrodzenia za pełnienie tejże funkcji od 17 lat. Kolejnym jest fakt, że wynagrodzenie nie przysługuje za czas gotowości do pracy, a jedynie za faktycznie wystawione zaświadczenia. Problematyczne jest także to, że pomimo tego że lekarz czyni ustalenia na podstawie pełnego obrazu pacjenta, jego stanu zdrowia i przedłożonej dokumentacji to często wydawane zaświadczenia są podważane przez innych uczestników procesu, a sam lekarz staje się stroną sporu i musi tłumaczyć swoje decyzje.

Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej już w maju 2024 r. podejmował próby rozwiązania tej trudnej sytuacji poprzez skierowanie do Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara pisma w sprawie. Swoje wsparcie dla sprawy wyraził również Rzecznik Praw Obywatelskich, który to zwrócił się do Ministra sprawiedliwości
o przekazanie stosownego stanowiska w sprawie i poczynienie stosownych działań.

Wychodząc naprzeciw rozwiązaniu problemu Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej 5 grudnia 2024 r. podjęło uchwałę nr 570/2024 w sprawie złożenia
w interesie publicznym petycji dotyczącej uchylenia ustawy o lekarzu sądowym.
Z treścią petycji można zapoznać się na stroniehttps://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/petycja-dotyczaca-uchylenia-ustawy-o-lekarzu-sadowym

Wobec braku stosownej reakcji Krajowy Zjazd Adwokatury uchwałą 37 KZA
z czerwca 2025 r., wezwał Sejm, Senat i Radę Ministrów do uchylenia obowiązywania ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym.

Swoje stanowisko poparcia dla uchylenia ustawy Naczelna Rada Lekarska wyraziła 19 września 2025 r. NRA podkreśla, że konieczne są zmiany jednak ewentualne uchylenie ustawy nie może oznaczać przerzucenia dodatkowych obowiązków orzeczniczych na lekarzy pracujących w publicznych placówkach ochrony zdrowia. Nowy system usprawiedliwiania nieobecności na rozprawach z powodu choroby powinien być niezależny od obecnej pracy medyków placówkach. Taka konieczność jawi się jako oczywista z punktu widzenia wydolności całego systemu.

W reakcji na postulaty środowiska lekarskiego i adwokackiego resort zapowiedział podniesienie stawki ze 100 do 300 zł, jednak zainteresowani wskazują, że kwestią problematyczną nie są stawki, a ogólna wadliwość i niewydolność systemu. Nadal oczekujemy na dalsze konkretne kroki w sprawie, o których będziemy informować
we wpisach.