Długie kolejki do lekarza to przedmiot narzekań większości pacjentów uprawnionych do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Najnowsze badania wskazują, że największym zastrzeżeniem dorosłych polaków odnośnie funkcjonowania systemu ochrony zdrowia jest właśnie długi czas oczekiwani w szczególności na wizytę u specjalisty.
Pojawia się zatem pytanie kto decyduje o kolejności w jakiej pacjenci są przyjmowani przez lekarza i w jakich wypadkach mamy do czynienia z odstępstwami od przyjętej reguły podstawowej. Zgodnie z regulacją, o której mowa w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (dalej jako ustawa), kolejność udzielania opieki zdrowotnej w szpitalach, świadczeń specjalistycznych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej oraz stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych innych niż szpitalne określa sam świadczeniodawca który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Podstawowym kryterium ustalania kolejności jest moment zgłoszenia się pacjenta do świadczeniodawcy w dniach i godzinach udzielania świadczeń. Lecz to nie jedyna przesłanka jaka musi być brana pod uwagę przez świadczeniodawcę podczas prowadzenia listy oczekujących, którą to listę prowadzi się w postaci elektronicznej. Świadczeniodawca powinien również prowadzić listę w sposób zapewniający poszanowanie zasady sprawiedliwego, równego, niedyskryminującego i przejrzystego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej oraz zgodnie z kryteriami medycznymi określonymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie kryteriów medycznych, jakimi powinni kierować się świadczeniodawcy, umieszczając świadczeniobiorców na listach oczekujących na udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej.
Na wspominanej liście nie znajdą się jednak osoby uprzywilejowane. Grupa osób które mogą korzystać ze świadczeń bez oczekiwania w kolejce ciągle się poszerza. Ostatnie zmiany zostały wprowadzone przy okazji nowelizacji ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw. Dodano nową grupę pacjentów która może korzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz usług farmaceutycznych, poza kolejnością. Obecny katalog grup uprzywilejowanych przedstawia się w taki sposób, że prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach mają:
1) kobiety w ciąży;
2) świadczeniobiorcy, o których mowa w art. 47 ust. 1a i 1b ustawy czyli świadczeniobiorcy do 18. roku życia, u których stwierdzono ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu oraz świadczeniobiorcy posiadający orzeczenie:
a)o znacznym stopniu niepełnosprawności;
b)o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.;
3) osoby, o których mowa w art. 43 ust. 1 ustawy tj. świadczeniobiorcy, który posiada tytuł „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” lub „Zasłużonego Dawcy Przeszczepu” i przedstawi legitymację „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi” lub „Zasłużonego Dawcy Przeszczepu”;
4) inwalidzi wojenni i wojskowi;
5) żołnierze zastępczej służby wojskowej;
6) cywilne niewidome ofiary działań wojennych;
7) kombatanci;
8) działacze opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowane z powodów politycznych;
9) osoby deportowane do pracy przymusowej;
10) uprawnieni żołnierze lub pracownicy, których ustalony procentowy uszczerbek na zdrowiu wynosi co najmniej 30%;
11) weterani poszkodowani, których ustalony procentowy uszczerbek na zdrowiu wynosi co najmniej 30%;
12) dawcy krwi, którzy oddali co najmniej 3 donacje krwi lub jej składników, w tym osocza po chorobie COVID-19 – na podstawie zaświadczenia, o którym mowa w art. 9a ust. 3 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz.U. z 2021 r. poz. 1749 oraz z 2022 r. poz. 974 i 2280);
13) żołnierze zawodowi, o których mowa w art. 287 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, w przypadku korzystania ze świadczeń w podmiotach leczniczych, dla których podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej, oraz przez niego nadzorowanych;
14) żołnierze pełniący terytorialną służbę wojskową, o których mowa w art. 325 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, w przypadku korzystania ze świadczeń udzielanych w podmiotach leczniczych, dla których podmiotem tworzącym jest Minister Obrony Narodowej, oraz przez niego nadzorowanych;
15) osoby, które legitymują się zaświadczeniem, o którym mowa w art. 67zb ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, przez okres wskazany w tym zaświadczeniu, nie dłużej niż 5 lat od dnia wydania zaświadczenia.
Każdy pacjent przynależny do jednej z powyższych grup ma prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie świadczeń opieki zdrowotnej w szpitalach i świadczeń specjalistycznych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej a świadczeniodawca udzielić tych świadczeń poza kolejnością przyjęć wynikającą z prowadzonej przez niego listy oczekujących.
