W ostatnim z wpisów omówiłem prawo odstąpienia od leczenia jakie przysługuje lekarzom i lekarzom dentystom na gruncie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Nie można jednak przy tej okazji nie wspomnieć o konsekwencjach jakie mogą wiązać się z odmową udzielenia świadczenia zdrowotnego zarówno dla samego lekarza jak i podmiotu w którym taki lekarz może być zatrudniony.
W tym kontekście kluczowy jest wyrok Sądu Najwyższego wydany z dniu 11 grudnia 2002r. w sprawie o sygn akt (I CKN 1386/00). W przywołanym wyroku Sad Najwyższy stwierdził, że odmowa lekarza wykonania w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej zabiegu operacyjnego, którego celowość stwierdzono, nie może być dowolną decyzją tego lekarza, a wymaga stwierdzenia poważnych powodów na podstawie stosownych konsultacji oraz szczegółowego uzasadnienia w dokumentacji medycznej. W razie odmowy wykonania zabiegu leczniczego szkodę pacjenta stanowi nie tylko pogorszenie jego stanu zdrowia, lecz również utrzymywanie się rozstroju zdrowia, jeśli w wyniku zabiegu mógł on zostać wyeliminowany. Winę w takich wypadkach ponosić może nie tylko lekarz, ale również zakład opieki zdrowotnej. Jego wina w takich wypadkach to wina organizacyjna polegająca na niewłaściwej organizacji zakładu leczniczego i nienależytym jego funkcjonowaniu jako całości (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 września 2022 r. V ACa 712/21).
Pacjent któremu lekarz odmówił udzielenia świadczenia zdrowotnego może odwołać się od decyzji lekarza do jego przełożonego o ile tylko lekarz wykonywał zawód na podstawie stosunku pracy albo pozostawała w ramach służby. Takiej możliwości jednak pacjent mieć nie będzie jeśli lekarz wykonuje zawód w ramach praktyki lekarskiej (prowadzi działalność gospodarczą). Forma wykonywania zawodu będzie zatem w tym wypadku decydująca.
Niezależnie od powyższego niezadowolony pacjent zawsze ma prawo do złożenia skargi na świadczeniodawcę do rzecznika praw pacjenta w oddziale NFZ, jeżeli uważa, że jego prawo jako świadczeniobiorcy w ramach powszechnego systemu ubezpieczenia zdrowotnego zostało naruszone (por. D. Karkowska, Prawo ochrony zdrowia, s. 95–96). Może również wnosić o ukaranie osoby czy też placówki, z usług których korzystał. Skargę na placówkę, która ma umowę z NFZ, można złożyć w oddziale wojewódzkim NFZ lub centrali NFZ w Warszawie.
Niezależnie od powyższego, jeżeli pacjent uważa, że w wyniku odmowy poniósł szkodę, może dochodzić swych roszczeń na drodze powództwa cywilnego.
Roszczenia pacjent może dochodzić od osoby, która odmówiła świadczeń zdrowotnych, lub od placówki, w której była zatrudniona (lub na rzecz której pracowała).
