Do podmiotu leczniczego doręczono pismo z żądaniem sądu cywilnego o nadesłanie dokumentacji medycznej dotyczącej pacjenta. Jako podstawę prawną żądania wskazano art. 248 § 1 k.p.c. w zw. z art. 26 ust. 3 pkt 3 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. W razie niewykonania zobowiązania, zagrożono wymierzeniem grzywny. Czy żądanie jest zasadne? Jak powinien zachować się podmiot leczniczy w tej sytuacji? Czy udostępnienie dokumentacji jest odpłatne?
Podstawy prawne zobowiązania do udostępnienia dokumentacji
Art. 248 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego
Każdy obowiązany jest przedstawić na zarządzenie sądu w oznaczonym terminie i miejscu dokument znajdujący się w jego posiadaniu i stanowiący dowód faktu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że dokument zawiera informacje niejawne.
Art. 26 ust. 3 pkt 3 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
„3. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną również:
3) ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, sądom, w tym sądom dyscyplinarnym, prokuraturom, lekarzom sądowym i rzecznikom odpowiedzialności zawodowej, w związku z prowadzonym postępowaniem”
Skoro Sąd postanowił zwrócić się o dokumentację, musi to oznaczać że sam pacjent (ani osoba przez niego upoważniona) nie mogą same uzyskać do niej dostępu. Może to być na przykład sprawa otwarcia spadku po pacjencie lub utraty przez niego zdolności do czynności prawnych. Podmiot leczniczy nie jest władny do sprzeciwiania się udostępnieniu, z tej tylko przyczyny, że o dokumentację mógłby wystąpić sam zainteresowany.
Nie jest istotne, że podmiot leczniczy nie jest stroną, ani uczestnikiem postępowania. Sąd może żądać dokumentów również od osoby trzeciej, niezaangażowanej bezpośrednio w prowadzoną sprawę.
Udostępnić czy odmówić?
W piśmie Sąd nie wspomina o paragrafie drugim przywołanego artykułu z kodeksu postępowania cywilnego.
„Paragraf 2 komentowanego przepisu określa wyłączenia od obowiązku wskazanego w art. 248 § 1, odnosząc się do ograniczeń dotyczących dowodu z zeznań świadków (art. 261 § 1 KPC). Dotyczy to sytuacji, gdy posiadacz dokumentu lub osoba trzecia, w imieniu której ten dokument posiada, jest małżonkiem strony, jej wstępnym, zstępnym, bratem albo siostrą, a także powinowatym w tej samej linii lub stopniu, jak również osobą pozostającą ze stroną w stosunku przysposobienia. Prawo odmowy zeznań trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia. Jednak odmowa zeznań nie jest dopuszczalna w sprawach o prawa stanu, z wyjątkiem spraw o rozwód. Ponadto osoba wezwana przez sąd do przedstawienia dokumentu może uchylić się od tego obowiązku, jeżeli mogłaby skorzystać z prawa odmowy odpowiedzi na zadane pytanie. Przesłankami zaistnienia tego prawa są: groźba narażenia przez taką osobę samej siebie lub osoby bliskiej w stosunku do niej w linii i stopniu określonym w art. 261 § 1 KPC na odpowiedzialność karną, hańbę, dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową, a także naruszenie tajemnicy zawodowej lub tajemnicy spowiedzi.”
K. Flaga-Gieruszyńska [w:] K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, wyd. 12, 2024, art. 248, Nb 7.
Podmiot leczniczy winien zatem odmówić wydania żądanej dokumentacji, wskazując konieczność uzyskania przez sąd cywilny uprzedniego postanowienia w przedmiocie zwolnienia z tajemnicy lekarskiej. Postanowienie w tym zakresie będzie zaskarżalne przez dysponenta dokumentacji i dopiero po prawomocnym zwolnieniu z tajemnicy lekarskiej, możliwe jest (zgodne z prawem) udostępnienie dokumentacji medycznej.
Warto podkreślić, że to właśnie w postępowaniu wpadkowym, badane będą przesłanki do zwolnienia z tajemnicy lekarskiej tj. konieczność, proporcjonalność, względy formalne i celowościowe. W tym postępowaniu podmiot leczniczy (albo inny dysponent tajemnicy) posiada charakter uczestnika i może wskazywać na wszelkie przesłanki, opowiadając się zawsze po stronie ochrony tajemnicy medycznej.
Ujawnienie tajemnicy medycznej powinno być każdorazowo ultima ratio.
Odpłatność
Jeśli już żądanie będzie prawomocne, podmiot leczniczy nie może żądać wynagrodzenia za przygotowanie i potwierdzenie za zgodność udostępnionej dokumentacji medycznej:
„Zażądanie przez sąd – w toku postępowania dowodowego w sprawie – od osoby fizycznej lub prawnej albo od właściwego organu państwowego przedstawienia dokumentu lub udzielenia informacji jest działaniem w zakresie wymiaru sprawiedliwości i nie stanowi zlecenia, które mogłoby uzasadniać roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za udzielenie tej informacji (post. SN z 3.4.1974 r., II CZ 39/74, Legalis).”
